Project Taal voor de Toekomst #2  |  2023

‘Solliciteren bij de Noordzee’ is het tweede traject van ‘Taal voor de toekomst’ en het wil de geesten klaarmaken voor een minder bazige bestuursvorm. Eentje waarbij de Noordzee een vaste plek aan vergadertafels inneemt en meebeslist over zaken die haar aangaan. Om de zee te kunnen vertegenwoordigen solliciteert Arita Baaijens zomer/herfst 2023 bij de Noordzee op de nog niet bestaande functie ‘Spreker voor het leven in de zee’. Ze heeft een jaar de tijd om zich zo goed mogelijk op het gesprek voor te bereiden. Allerlei vragen borrelen op: Wie is de zee? Hoe verstaan mens en zee elkaar? Is de zee intelligent? Hoe doorbreek je de kloof tussen aardbewoners, wieren en vissen? Mag een mens de zee wel vertegenwoordigen?

Het project betrekt publiek, bestuurders en onderzoekers bij de zoektocht naar antwoorden. Baaijens nodigt uit om de zee te leren kennen op manieren die ons alledaagse begrip van de werkelijkheid behoorlijk oprekken.

Volg het project op website Taal voor de toekomst.

PROJECT TAAL VOOR DE TOEKOMST #1   | 2021  

‘In gesprek met de Noordzee’ vormt het eerste traject van ‘Taal voor de toekomst’. Het wilde experiment introduceert herwilderde taal met nieuwe taalregels en een aanvullende woordenschat die recht doen aan de vele relaties die we onderhouden met andere levensvormen en de zee. Spil van het project vormt de lerende taalmachine met een taalalgoritme dat namens de zee leert spreken. In co-creatie met de Noordzee, publiek en woordkunstenaars ontstaat een poëtisch-ecologische taal waarmee mensen en andere levensvormen elkaar verstaan.

De relatie van Nederlanders met de buitenwereld is al net zo rechtlijnig als een ruitjesoverhemd van Zeeman. Maakbaarheid zit in onze genen en zo poetsten we in de loop der eeuwen de intieme omgang met water, planten, dieren en bodemleven uit ons hart en uit onze woordenschat. In zo’n afgepaste manier van denken komt niet eens de gedachte op dat andere levensvormen óók weet hebben van de wereld. Vergezocht? Lees en kijk dan vooral verder…

Foto-impressie projecten

Lees hier het projectverslag 2021.

Lees hier het essay ‘Taal voor de toekomst’.

Bijdragen van woordkunstenaars en denkers in herwilderde taal lees je in De Groene Amsterdammer.

Voor interviews, podcastserie, reacties van scholieren, teksten in herwilderde taal en Q&A’s met de zee kun je terecht op onderstaande projectwebsite ‘Taal voor de toekomst’. Het project was succesvol en krijgt een vervolg in 2023. Een boek is in voorbereiding en een documentaire in de maak. 

Project Paradijs in de Polder

Reizend door Siberië, Ierland en Papoea Nieuw Guinea vroeg Arita zich af waarom het perspectief van beleidsmakers en wetenschappers bij besluitvorming in bijna alle gevallen zwaarder telt dan de werkelijkheid van een lokale cultuur, die vaak rechten en een ziel toekent aan bergen, bossen en rivieren. De westerse mens ervaart de wereld niet maar dénkt haar. ‘Waarom zet je het onderzoek niet voort in Nederland?’, vroegen landmakers en lezers. Die vraag vormde het begin van het veelzijdige landschapsproject ‘Paradijs in de polder’ dat drie pijlers kent. Een kernteam ontwikkelt deep maps van landschappen waarin beleving, herinneringen en ervaringen van bewoners en gebruikers centraal staan. Daarnaast herwildert het project samen met bewoners en bestuurders de gebezigde, veelal technocratische taal en vult deze aan met uitdrukkingen en woorden die onze band met natuur en landschap op een poëtische en toch nauwkeurige manier beschrijven. Tenslotte faciliteert het project burgerparticipatie bij transitie-opgaven met onder meer veldexcursies en workshops. Uitgangspunt vormt het werkboek ‘Paradijs in de polder – Wat landschap je vertelt’ (2016). Want hoe liggen de verhoudingen tussen mens en natuur in ons strak ingerichte polderland? Wij kennen natuur geen rechten of ziel toe, je mag er gewoon mee doen wat je wilt. Maar waarom eigenlijk? Zou natuur niet gelijkwaardig of zelfs boven de mens moeten staan?

Paradijs in de polder onderzoekt lichtvoetig en tegelijkertijd diepgaand wat landschap ons vertelt.

woestijn

Gedurende 1988-2004 vormt de woestijn een constante in het leven van Arita Baaijens. Maandenlang verdwijnt ze van de radar (het is de tijd voor de gps en satelliet telefoon) en zwerft in de winterperiode met haar kleine karavaan kamelen door de woestijn van Egypte en Soedan. Vaak solo en in Soedan regelmatig in het gezelschap van nomaden of gewapende beschermers. In de boeken ‘Een regen van eeuwig vuur’, ‘Oase Farafra’, ‘Woestijnnomaden’ en ‘Desert Songs’ schrijft ze over het leven op het scherpst van de snede. Het zijn vormende jaren, die haar alles bijbrengen wat een mens nodig heeft. Zelfkennis, het overwinnen van angst voor de dood, aandacht voor details omdat je anders niet overleeft in zo’n onverbiddelijke omgeving, respect en bewondering voor de ecologische kennis & overlevingskunst van nomaden, de notie dat de woestijn een maatje te groot is voor de mens en een lachspiegel vormt voor opgeblazen ego’s.  Het allermooiste geschenk zijn de kamelen zonder wie Baaijens niets zou kunnen of willen beginnen. Elke kameel heeft een eigen karakter; dapper, zenuwpees, prater, wegloper, aanhankelijk, afstandelijk. Het dag en nacht samen zijn, kleintjes geboren zien worden en de wederzijdse afhankelijkheid schept een enorme band.

De boeken zijn een ode aan haar kamelen, de onvergetelijke en meedogenloze woestijn, nomaden en collega-ontdekkingsreizigers uit de 19e eeuw. Baaijens’ allereerste reizen in de woestijn zijn overduidelijk ook een reis naar binnen, een rite de passage. Wie ben je en hoe sterk ben je als je nergens op terug kunt vallen? Waar liggen je grenzen? Ze trekt de woestijn in om antwoorden te vinden en de ervaringen veranderen haar voorgoed.